د کتاب په اړه.
د کتاب نوم: له وسلې سره مخه ښه.
لیکوال: ارنیسټ همینګوي.
ژباړن: رزاق راحل.
د ژباړې پای: ۱۳۹۳.۱۲.۱
د ژباړن برېښنالیک پته:anwerafghan147@gmail.com
خپرندویه: مومند خپروندویه ټولنه.
د پښتۍ ډيزاین: مصطفی درانی.
چاپ: لومړی چاپ.
د کتاب کرکټرونه.
د دې کتاب عمومي کرکټر یا راوي: فریډریک هنري. د پوځ د امبولانس د برخې کارکونکی.
کاترین بارکلي: بریتانوۍ نرسه ده. بارکلي او هنري یو له بل سره په مینه کي دي.
هیلن فرګوسن: سکاټلنډۍ نرسه ده. دا او کاترین یو ځای کار کوي.
رینالډي: فریډریک هنري او دی یو ځای کار کوي. رینالډي پوځي جراح دی.
پادري(کشیش): دوی ته مذهبي مشورې ورکوي.
فرعي کرکټرونه: تورن، جګړن، د روغتون چوپړوال او میرمن يې، بوډا میرز او میرمن يې او د هنري ځیني نور ایټالوي ملګري.
ډالۍ…..
هغه چا ته، چي د پښتو ادب بډایه کولو لپاره يې لستوڼي رابډ وهلي، چي يا يې په تېر کي کار ورته کړی یا په حال کي یا هم په راتلونکي کي کار ورته کوي.
۷۸۶
ياداښت!
د خدېجه الکبرا فرهنګي او ټولنیزه ټولنه له لسو کلو راپدېخوا په ښکلي او تاریخي ولایت، کندهار کي د آغلي مریم درانۍ تر مشرۍ لاندي فعالیت کوي. دا ټولنه ویاړ لري، چي په دې موده کي يې د زده کړیزو او تعلیمي پروګرامونو له لارې، په ښځینه قشر کي ظرفیت جوړونه رامنځته کړې او د هغوی د عامه پوهاوي سطحه يې لوړه کړې. د ښځينه شخصیتونو روزل، د هغوی د پوهي، کورني او اقتصادي، حالت لوړول نور هغه کارونه دي، چي یاده ټولنه يې سرلوړې کړې ده.
الف: د زده کړې او تعلیم په برخه کي:
په کورنۍ او ټولنه کي د یوې مسلماني مېرمني مسؤلیتونه او د عامه پوهاوي د کچي لوړول د قرانکریم او د دیني مسایلو د وروښوولو له لاري. د کورنیو د اقتصادي کچې د لوړاوي لپاره د فني او حرفه يي ټولګیو په لاره اچول. لکه: خیاطي، ګلدوزي، غالۍ اوبدنه، ګلسازي، بیک جوړول، څپلۍ ګنډنه او ارایشګاه. د خویندو د پوهي د سطحي د غوړېدا په برخه کي د دې ټولني مسؤلین د کورنیو له مشرانو سره په ګډه په دې توانېدلي، چي د سواد زده کړي، انګلیسي کمپیوټر، انټرنیټ، رسامي و خطاطي او لاسي کارو د ټولګیو له لاري د خپلو کندهاري خویندو په خدمت کي وه اوسي. نوموړې ټولنه همدا ډول ویاړي، هغه خویندي چي له دې ټولني سره يې اړېکي لرلې او لرې يې هم، نن ورځ د ښونځیو په لوړو ټولګیو کي درس لولي او یا هم له دولسم ټولګیو فارغه سوي او په ټولنه کي په دنده بوختي دي. د خدېجه الکبرا فرهنګي او ټولنیزه ټولنه په ورته وخت کي په کندهار کي د معلولو او کڼو خویندو په خدمت کي ده. هغوی اوس دومره بریالۍ سوي، چي د ژبي زده کړي په ټولګیو کي له پښتو او دري ورهاخوا په انګليسي هم خبري کولای سي.
ب: د عامه پوهاوي په برخه کي:
د کندهاري خویندو د عامه پوهاوي د کچي لوړاوي لپاره د خبرو اترو د محافلو، سیمینارو او کنفرانسونو په لار اچول. د دې لپاره چي د پوهاوي لړۍ د کندهار تر ټولو کورنیو پوري ورسېږي او د کندهاري ولس په تېره بیا د ښځینه قشر په خدمت کي وه اوسي. دې ټولني په کال ۲۰۱۲ کي مېرمن راډیو پرانیسته. چي د پروګرامونو ۷۵٪ تمرکز يې پر ښځینه مسایلو او پاتې ۲۵٪ تمرکز يې پر عمومي مسایلو ورټول دی. د مېرمن راډیو نشراتو د کندهار له ۱۷ولسوالیو څخه ۱۴ولسوالۍ تر پوښښ لاندي نيولي دي. خپروني يې عبارت دي له: دیني ټولنيزي، ښوونيزي، فرهنګي، اقتصادي، په خاص ډول د عامه پوهاوي خپروني. د یوې ترسره سوې سروې له مخي تر اتیا زره زیات خلک د دې راډیو له خپرونو ګټمن سوي. مېرمن راډیو په کندهار کي د ښځینه قشر د ستونزو سپړونکې.
ج: د عدالت غوښتني په برخه کي:
د کندهار د ښځو د عدالت غوښتني شبکه د خدېجه الکبرا ټولني د خدماتو یوه بله بېلګه ده، چي په ۲۰۱۲ کال کي د ښځو له حقوقو څخه د دفاع په خاطر تاسیس سوه. هدف يې په کندهار کي د زیانمنو سویو مېرمنو سره د هغوی د حقوقو د لاسته راوړلو په لار کي همکاري او مرسته ده.
د: ملالۍ میوندي انټرنیټ کیفې:
د دې لپاره، چي خویندي لا ډېر معلومات ترلاسه کړي او خپلې درسي ستونزي حل کړي. دغه کیفې رامنځته سوه، چاپېریال يې بشپړه ښځينه او وړیا دی. خویندي کولای سي، چي د اسلامي او پښتني اصولو په مراعتولو سره له دې اسانتیا ځانونه ګټمن کړي.
ر: له بې وسه مېرمنو سره اقتصادي مرستي او په اضطراري حالاتو کي د کندهاري ولس په شمول د نورو هیوادوالو لاسنیوی.
س: د کندهار د ځوانو لیکوالو د کتابو د خپرولو په لړ کي له هغوی سره مرسته او همکاري.
لاسته راوړني:
څنګه چي هیڅ یوه کړنه د خدای او خلکو په وړاندي بې مزده نه پاتېږي، آغلې مریم درانۍ هم د دې د هغو ارزښتمندو هڅو په وړاندي، چي د جنوب غرب حوزې د ښځو له حقوقو څخه د دفاع په خاطر يې سرته رسولي؛ ګڼې کورنۍ او بهرنۍ جایزې ترلاسه کړي. هغه جایزې او ستاینلیکونه چي له هیواده بهر يې ترلاسه کړي:
لمړۍ: د امریکا د بهرنیو چارو وزارت له خوا د ۲۰۱۲ کال د زوړري مېرمني جایزه.
دوهمه: د پنسلوانیا ایالت د ښاروال له لوري د ۲۰۱۲ کال د مارچ ۵ نېټې د زوړري مېرمني ستاینلیک.
دریمه: د واشنګټن ډې سي د ښځو له طرفه د ۲۰۱۲ کال د مارچ ۶ د فعالي مېرمني ستاینلیک.
څلورمه: د انډیانا ایالتي مجلس له لوري د فعالتریني مېرمني ستاینلیک. ۲۰۱۲ د مارچ ۱۲.
پنځمه: د ټایم مجلې له لورې په کال ۲۰۱۲ کي د آغلې مریم درانۍ پېژندنه د نړۍ د سلو اغېزمنو شخصیتونو په جمله کي.
شپږمه: په کال ۲۰۱۲ کي د عراقي او افغان مېرمنو، د سولې په اړه په ګډو خبرو اترو کي د ګډون ستاینلیک.
اومه: په ۲۰۱۳کال کي د مریم درانۍ پېژندنه د ۳۰ ځوانو شخصیتونو د حقوق بشر د ځوانو فعالو په لړ کي.
اتمه: د هالنډ پادشاهي، د روزولټ بنسټ له لوري د بیان ازادۍ په برخه کي د څلور ازادۍ مډال ترلاسه کول.
په وروستیو کي د خدېجه الکبرا فرهنګي او ټولنیزه ټولنه په دې ویاړي، چي د دې کتاب په خپرولو سره د کتاب د مینه والو په خدمت کې ده. دغه کتاب چي اوس ستاسو په لاسو کي دی، په پنځه سوه ټوکه کي؛ زموږ د دوست او همکار، ښاغلي عبدالرزاق راحل ژباړه ده. نوموړی کتاب د دې ټولني په مالي مرسته چاپ سوی او د هیوادوالو خدمت ته وړاندي سوی. په وروستیو کي په علمي او نورو برخو کي د ښاغلي عبدالرزاق راحل او د هیواد د نورو ځوانانو د کامیابیو په هیله یو. د پرمختللي افغانستان په امید.
خدېجه الکبرا فرهنګي او ټولنیزه ټولنه.
۱۳۹۴/۴/۱
لومړی فصل
د هماغه کال د خزان په وروستیو شپو او ورځو کي موږ په یوه کلي کي اړولي وه. د کلي په سر کي سیند بهېده. د سیند په هاغه اړخ کي یوه هواره منطقه او له هغې ورهاخوا د غرو لړۍ پیلېده. د سیند په بستر کي غټي او وړې ډبرې، پر دوی باندي د لمر وچي او ځلیدونکي وړانګې او له پاسه پرې زلالي او تکي شنې اوبه په شړهاري رواني وې. د کور څنګ ته مو یو سړک غځېدلی وو، چي د پوځیانو د تګ راتګ لار وه او کله چي به دوی تېریدل، د دوی د پښو راولاړ شوی ګرد به د ونو پر پاڼو باندي لوېده. د ونو تنې خو په دوړو کي له سره تر پایه غرقي وې. هماغه کال بلګونه له وخته وړاندي ورژېدل. پر سړک باندي تېریدونکو پوځیانو ته به مو کتل، دوی چي به هر قدم پر مځکه ایښوده، ګرد به نور پسي ډیرېده. له دې خوا به بیا باد به د ونو په بلګو پسې راوهلې وه، له یوې څپې سره به یو خروار بلګونه کښته پر مځکه پراته ول. پوځیان چي به تېر شول، پر سړک به د پاڼو او بلګو پرته بل څه نه وه.
د سیند په ګاونډ کي هواره سیمه ډیره آباده وه. ګڼ میوه لرونکي باغونه او ښکلې سرسبزي يې لرل. خو تر دې ورهاخوا بیا پراته غرونه خړ او سپېره ښکاریدل. په همدې غرو کي جګړه روانه وه. د شپې له خوا، چي کله به توپونه پر ډزو راغلل، لمبې به يې موږ لیدلې. لمبې يې د دوبي لمر ته پاتېدې، خو دوبی نه وو. د شپې به ډیر یخ وو، خو د باران یا واورې څرک نه لګېده.
ځیني وختونه به مو په تیاره کي د پوځیانو د تګ راتګ او درنې توپخانې چي موټرونو به کشولې شورماشور اورېده. ماخستن به پر سړک باندي ازدحام زښت ډیریده. بېشمېره غاطرې، چي په خورجینو کي به یې وسلې او مهمات بار ول، خړ خړ موټرونه چي پوځیان به يې انتقالول او ګڼ نور باربري موټرونه چي له پاسه به پرې ترپالونه هوار ول؛ پر سړک باندي ورو ورو روان ول. لوی او درانه توپونه به بیا د ورځې له خوا هم انتقالېدل، په لویو موټرانو پسي به يې تړلې ول، د غټو غټو سږمو له پاسه به يې زرغونې پاڼې او ښاخلې پرې اچولې وي. په شمالي اړخ کي مو تر درې ورهاخوا د شابلوط ونو یو ځنګل او د سیند په دې څنګ کي یو غر وو، د دې غر پر سر هم جګړه روانه وه، خو چندانې په مزه کي نه ښکارېده. په مني کي چي کله باران وشو او بلګونه ټول پر مځکه راپرېوتل، ټولې زرغونې ونې په تشو تنو او سپېرو ښاخلو بدلې شوې. د انګورو کروندې هم ګرده سپیرې او خړي ایسېدې. د سیند له پاسه یو ډول خوپ وو او د غره له پاسه وریځې راټولیدې. لوی موټرونه چي به کله پر سړک تیریدل، د لارې په اوږدو کي پلي پوځیان به يې په خټو ولړل. دوی به تر لندو باراني کوټو لاندي لانده ټوپکونه له ځېګر سره جوخت نیولي ول. د دوی پر ملاوستي به دوې چرمي غوټکۍ، چي ۶،۵ملي متره مرمۍ پکښې وې، ځوړند وي. په دې خړ رنګه غوټکیو کي مرمۍ شخي شخي راوتي وې. کوم پوځیان چي لاندي پر سړک به تېریدل او دا ډول چانټې به يې تړلي وي، داسي به ښکارېدل لکه شپږ میاشتنی ماشوم چي يې په نس وي.
یو ډول وړوکي خړ رنګه موټرونه ول. ډیر په بېړه به پر لار تلل. یو افسر به له موټروان سره په مخکي سیټ او څو نور افسران به شا ته ناست ول. دغو موټرونو تر غټو موټرونو ډیري خټې پاشلي او که به یو کوتاه قده عسکر د دوو جنرالانو په مینځ کي ناست وو، ډیر وړوکی به معلومیده. یوازي به يي خولۍ او ډنګرې اوږې ښکاریدې. او که به موټر یو څه ډیر تیز روان وو، نو هغه بیا پادشاه وو، چي په يوډین کي هستېده او په ښار کي به د دې لپاره ګرځېده، چي د ښار له حال و احوال نه ځان خبر کړي، خو حالات خراب ول.
د ژمي له پیل سره دایمي بارانونه له اسهال سره یو ځای راغلل، خو تداوې يې پیل شول. په پای کي معلومه شول، چي پوځ کي یوازي اوه زره نفره مړه شوي وه.
دوهم فصل
په راروان کال کي مو ګڼ فتوحات وکړل. له درې ورهاخو غر او د شابلوط ځنګله ډډه مو په خپل واک کي راوستل. د دې تر څنګ په جنوبي دښته کي هم پرمختګونه وشول. له دې سره موږ هم تر سیند پورېوتو او په ګوریزیا کي مو په یوه کور کي واړول. ښکلې فواره، تک شین باغ او د انګورو په تاکانو پټ دېوالونه يې درلودل. جګړه اوس په څنګلوري غره کي چي له موږ څخه ایله یو میل لا لیري نه وو، په زور کي وه. ښار ډیر ښکلی وو، زموږ د زړه راکښونکي کور شا ته سیند بهېده البته ښار له ډیري ویجاړۍ او ورانۍ پرته فتح شوی وو. خو له موږ څخه ښه ورهاخوا غر لا د دښمن په لاس کي وو. خوشاله وم. داسي ښکارېدل، چي اتریشیان د جګړې له پایته رسیدو وروسته ښار ته د راستنېدو هوډ لري، ځکه له ښاره د وتو په وخت کي يې سخت بمبار نه وو کړی. یوازي يې ځانته د اوړو پزه ایښې وه. په ښار کي اوس هم خلک اوسېدل. کافې شاپ او روغتونونه اوس هم فعال ول. د کوڅې په سر کي توپخانې سنګر نیولی وو. دوې کنجره خاني هم وې. یوه د عسکرو او یوه هم د افسرانو لپاره. د دوبي له ختمه سره یخو شپو، له ښاره ورهاخوا غرو کي جګړې، په توپ ویشتل شوې د اورګاډې پټلۍ، د سیند له پاسه مات پل چي د جګړې ډګر وو، د څلورلارې پر دواړو اړخو ولاړو ونو؛ په ښار کي موجوده نجونو او هغه بادشاه چي په موټر کي به تېریده، ځیني وختونه به يې کوچنی تنه او مخ چي خړه ږیره يي هم پري ایښي وه ښکارید، او بیا ناڅاپه د هغو کورونو د دننه منظره چي د توپ په مرمۍ لګیدلي ول، د کورو ماتو خښتو او کودرکو په باغ یا به هم ځیني وختونه دباندي په کوڅه کي په ښکاره معلومیدل، دغو ټولو شیانو د (کارسو) خزان له تېر خزان څخه چي موږ په وطن کي وو، ډیر متفاوت کړی وو. جګړې هم په عین حال کي تغیر کړی وو.
له ښاره سره نژدې د شابلوط ځنګل له خاورو سره برابر شوی وو. په دوبي کي، کله چي موږ دلته راغلو، ځنګل زرغون او اباد وو، خو اوس د ونو د تشو تنو، ګوګلیو، ماتو ښاخلو او په بمانو الوزول شوي مځکې پرته بل څه نه وه. یوه ورځ د مني په پای کي دې ځنګله ته راغلم، همالته ولاړ وم چي د غره له پاسه رارواني وریځې ته مي پام شو، ډیره په بېړه مخ په وړاندي راروانه وه، په ضرب د څو دقېقو کي ټوله شین اسمان او ژړ لمر پټ شول. ورسره رنګینه نړۍ په توره و سپینه بدله شوه. په څو شیبو کي واوره پیل شوه. له واورې سره باد هم ملګری وو، تش تور میدانونه، د ونو تنې، توپونه، او د توپخانې شاته وه ټټۍ ته تللې لار، ټول په واورو کي پټ شول.
ګړی وروسته، په ښار کي د افسرانو په کنجره خانه کي ناست وم او د کړکۍ له لارې مي دباندي وه ورېدونکي واورې ته کتل. په همدې ننداره بوخت وم، چي یو ملګری مي هم راغلی. استي شراب مو راوغوښتل، دوه ګیلاسونه مو ځیني ډک کړل او بیا د واورې غټو غټو غټیو ته چي ورو ورو مځکې ته راکښته کېدل په سیل شوو. موږ پوهېدو چي د سږ کال لپاره جګړه پر همدې ځای پایته ورسیدل. له سینده ورپوري غر فتح نه شو. البته د سیند ورهاخوا یو غر هم ونه نیول شو. د هغوی فتح کول راروان کال ته وځنډول شول. زما سره پر مېز ناست ملګري پادري ولید، چي د کوڅې په خټو او ډم باراني اوبو کي خورا په احتیاط روان وو. ده د پادري پام رااړلو په خاطر کړکۍ وټکول. پادري لوړ وکتل، ويې لیدو او مسکی شو. ملګري مي د راتګ بلنه ورکړه، خو هغه سر وښوراوه او پر خپله لار رهي شو. هماغه شپه په خوړنځای کي، ټولو په بېړه آش وخوړل. په پنجو به مو راپورته کړل، هغه به نو په پنجه پسي ځړېدل، تر څو چي خولې ته به کښته شول یا به مو هم په شونډو کي ونیول او خولې ته دننه به مو راسر وهل. بیا به مو په وښو کي له پېچلي منګي نه څيښاک پسي کاوه. په یوه ګوته به مو هم پر ګیلاس منګی راکوږ کړ او هم به مو په هماغه لاس ګیلاس ورته نیولی وو. ګیلاس ته به سره او راڼه شراب ورتوی شول. له خوراک وروسته تورن د پادري چخولو ته وجوغېده.
پادري ځوان او شرمېدوکی وو. زموږ ټولو په څېر، یونیفورم ده هم اغوسته، البته پر خړه کورتۍ يې د سینې په چپ اړخ کي د جېب له پاسه یو سور بخملي صلیب ځړېده. تورن په ماته ګوډه ایټالوي خبرې پیل کړې، تر څو زه هم پوه شم او کوم څه رانه پاتې نه شي.
تورن یو ځلي پادري او بیا ما ته وکتل ”پادري هم له نجونو سره لین بسته کړئ!” پادري له شرمه مسکی شو او سر يې وښوراوه. دغه تورن به ډیری وختونه پادري ځوراوه.
تورن ” څنګه رښتیا نه وایم؟ نن مي پادري له نجونو سره ولید.”
پادري وویل ” نه، داسي نه ده.” نورو افسرانو به د پادري له ځورولو څخه خوند اخیست.
تورن ”پادري له نجونو سره! داسي نه شي کیدای.” مخ يي ما ته رااړولی وو، تورن ګیلاس راڅخه واخیست او ډک يې کړ. سترګې به يې تل زما له سترګو سره جنګولې، خو پادري يي هم له نظره نه غورځاوه.
”پادري، هره شپه یوازي له پنځو سره!” ناست خلک ټول په خندا شول. ” پوهیږی؟ پادري هره شپه یوازي وي او په وړاندي يې پنځه وي.” تورن په لاسو د یوې اشارې سره په زوره زوره وخندل. خو پادري دغه خبره نظر انداز کړه او دا يې یوه ټوکه وګڼل.
جګړن ”پاپ د اتریشیانو ملاتړی دی. هغه په دې خوشاله دی، چي اتریشیان جګړه وګتي. فرانزجوزف يي په طبعه ښه لګیږي. پیسې هم له هغه ځایه ورته راځي. زه لامذهبه یم.”
بریدمن” تورخرس کتاب دي کله لوستی؟زه به يي یوه نسخه درکړم. همدا کتاب وو، چي زما عقیده يي راولړزول.”
پادري ورته وویل ”ډیرناولی او چټل کتاب دی. دغه کتاب اصلاً د ویلو نه دی.”
بریدمن ”هغه ډير ګټور کتاب دی. د پادریانو په اړه معلومات پکښې دي، خوښ به دي شي. نه يي وایې؟” ما ته يي وخندل. زه پادري ته مسکی شوم د شمعې په رڼا کي راته مسکی شو بیا يې زه مخاطب کړم ”دغه کتاب مه وایه.”
بریدمن ”زه به يې یو جلد درته راوړم.”
جګړن ”ټوله بافکره لامذهبه دي. خو زه بیا هم پرفري ماسون عقیده نه لرم.”
بریدمن “زه خپله عقیده پرې لرم. ښه ډله ده.” یو څوک دننه راغلی، څنګه، چي دروازه خلاصه شول ومي لیدل چي واوره اورې. ما ورته وویل ”واوره پیل شول فکر نه کوم، چي جګړه دي بیا پیل شي.”
جګړن زه مخاطب کړم ”تر قیامته خو به نه وي؟ ته باید رخصتي واخلې او روم، ناپلز، سیسلي……. ته ولاړ شې.”
بریدمن ”امالفي ته هم ولاړ شه. زه خپلي کورنۍ ته ستا په اړه وایم. هغوی به د زوی په څیر مینه درسره وکړي.”
“پالرمو ته هم یو ځلي ولاړ شه.”
“کاپري ته هم یو سر ورښکاره کړه.”
پادري وویل ”زما مشوره دا ده، چي په ابروزي کي وه کاپراکوتا ته ولاړ شې.”
“دې د ابروزي طرفدار ته بیا وګوره! هلته تر دې ځاي ډیره واوره اوري. دی نه غواړي چي د کروندګرو په منظره ولاړ شي. دی غواړي د فرهنګ او مدنیت مرکز ته ولاړ شي.”
“همالته به ښکلي نجونې هم وي. ګوره زه به بیا په ناپل کي د ښکلو ځایو ادرسونه درکړم. ښکلي نجونې، له خپلو میندو سره.ها! ها! ها!”. تورن خپل ورغوی وغوړوی داسي چي بټه ګوته يي لوړه او نوري ګوتې يې بېلي بېلي وي ونیولې د لاس سایه يې په رڼا کي پر دیوال باندي ښکاریده، دی بیا په ماته ګوډه ایټالوي سر شو ”ته داسي ځې” وه بټې ګوتې ته يي اشاره وکړل،” بیا داسي راځې”. خمچۍ ګوتې ته يي لاس ونیو. ټولو وخندل.
تورن ”ورته وګوره” لاس يې بیا وغوړوی او د شمعې په رڼا کي يې سایه پر دیوال باندي ولوېدل. د لاس ګوتې يې ټولي نامګذاري کړې، نامګذارې يې له بټې ګوتې څخه پیل کړل ”(سوټوټینیټ) بټه ګوته (ټینیټ) شهادت ګوته (کاپیټانو) منځنی ګوته (میګیوري) د خمچۍ ګوتې څنګته (ټینینټ کولونیلو)خمچۍ ګوته “ته (پادري) د سوټوټینینټ وه خواته ځې اوبیرته د سوټو کولونیلو وه خواته راځې.”. پدي سره یو ناڅاپه د خندا انګازې په خوړنځای کي پورته شوې. د تورن پدې لوبه خورا ساعت تیر وو. پادري ته يي وکتل او چغه يې پرې وکړل ”هره شپه یو د پنځو په وړاندي” یو ځلي بیا ټول په خندا شول.
جګړن ”ته باید ډیر ژر رخصتي واخلې.”
بریدمن ”کاشکي زه او ته په ګډه تللي وای او ښه مسته مېله مو کړي وای.”
“هر وخت چي راستنېدې فونوګراف[1] بیا درسره راوړه.”
“ګوره، خوندور اوپيراډیسکونه هم راوړه.”
“کارسو هم درسره راوړه.”
“کارسو مه راوړه. دی بیا رمباړې وهي.”
“ته د ده په څېر د رمباړو وهلو ارمان نه لرې؟”
”دی رمباړې وهي. وایم رمباړې وهي.”
دوی ټول یو له بل سره په جر و بحث اخته ول، پادري زه مخاطب کړم ”که تاسي ابروزي ته ولاړ شئ، زه به ډېر خوشاله شم. ښکلي ښکارځایونه پکښې شته. ښه پاسته خلک یې دي او هوا يې که څه هم یخه ده، خو ډېره صافه او ښکلې ده. همالته زموږ په کور کي اوسه. زما پلار نامتو ښکاري دی.”
تورن ”راځئ، بیړه وکړئ، چي بیا کنجره خانه بندیږي.”
پادري ته مي وویل ”د خدای په امان.”
پادري ”په مخه دي ښه.”
دریم فصل
د رخصتۍ له پایته رسېدو وروسته، بیرته هغه خپل پخواني ښار ته راستون شوم. د پسرلي له راتګ سره په سیمه کي پوځي تدارکات زیات شوي ول. کروندې زرغونې شوي وې. پر تاکانو نوي راټوکېدلي غوټۍ زړه راکښونکي وې. د ونو پاڼو هم خپله ځواني د کوچنیو پاڼو له لارې موږ ته ښوول. کله کله به له سیند نه د شمال یوه نرۍ څپه راالوته. ښار ته مي وکتل، پر یوې تپې مي سترګې ونښتې، د همدې تپې په سر کي یوه پخوانی کلا ودانه وه. شا ته يې خړ خړ غرونه چي په ډډو کي یې لږ سرسبزي هم ښکارېدل، پراته ول. د پخوا په پرتله اوس پوځي تدارکات زیات ول، نوي روغتونونه هم جوړ شوي ول. په ښار کي راروان وم، چي څو ځله له نارینه او ښځینه بریتانو سره مخ شوم. له داسي کورو سره هم مخ شوم، چي زما په نه شتون کي په توپو ويجاړ شوي وه. هوا معتدله وه زه په یوه کوڅه کي چي دواړو اړخو ته يې ونې ولاړي وې روان وم. د لمر وړانګو، چي د کورو پر دېوالو لګېدې هوا ګرمه کړې وه. پوه شوم چي په هماغه پخواني کور کي اوسیږو، هر څه د پخوا په څېر وه. دروازه خلاصه وه. یو عسکر پر میز دباندي وه لمر ته ناست وو. له دېوال سره په خوا کي یو امبولانس تیارسی ولاړ وو. کور ته دننه ورغلم. د مرمر او روغتون بوی ترې راته. هر څه د پخوا په شان ول، پرته له دې چي اوس پسرلی وو. له دروازي څخه مي وه غټي کوټې ته وکتل. جګړن می ولید چي د میز ترشا ناست وو. کړکۍ خلاصه وه لمر خپلي زرینې وړانګې دننه خپرې کړي وي. زه يي ونه لیدم نه پوهیدم چي دننه ورشم، ریپورټ ورکړم او که لوړ وخېژم او ځان پاک کړم. فیصله مي وکړل چي لمړی به لوړ وخېژم.
زه او بریدمن رینالډي په کوټه کي یو ځای اوسېدو. زموږ له کوټې څخه د سرای غولی ښه واضح ښکارېده. کړکۍ خلاصه وه. کټ مي ښه تیار، توس پرې هوار او شیان مي ټول پر چنګګ ځړول شوي ول. ضد ګاز ماسک مي په یو اوږد فلزي بکس کي پروت وو. فولادي هلمټ مي پر کوټ بند باندي ځړېده. بسته او ژمني بوټونه مي له کټ سره پراته ول، پالش شوي هم وه چي یو ډول ځلا يي کول. زما شین اتریشی سنیپر چي کنداغ يي د جوز له لرګي څخه جوړ شوی وو، د کټ له پاسه ځړېده. د ټوپک دوربین مي یاد دی چي په بیک کي مي ایښی وو. بریدمن رینالډي پر یوه بل کټ بیده وو. کله چي يي زما ږغ واورید راپاڅید او کښېناست.
رینالډي ”سلام! اوه، رخصتې دي څنګه تیره کړه؟”
“ډیره ښه تیره شول.”
یو له بل سره مو ستړي مشي وکړل. په غیږ کي موسره ونیول او مچ يي کړم.
ورته وه مي ویل “اوف!”
رینالډي ”خیرن يې. یو ځلي حمام وکړه. ښه داراته ووایه چي چیري ولاړې؟څه دي وکړل؟ ټوله کیسه په لنډو کي راته وکړه.”
“ټولو ځایوته ولاړم. میلان، فلورانس، روم، ناپلز، ویلاسان ګایواني، مسینا، تاورمینا[2]…..”
“ته خو د تقسیم اوقات غوندي راته چالان شوې. خیر، له کومې په زړه پوري خاطرې سره مخ شوې؟”
“هو.”
”چیري؟”
”میلانو، فایرنز، روم، ناپولي……….”
“ښه بس همدومره کفایت کوي. ریښتیا ووایه، چیري دي ډېر سات تېر شو؟”
”میلانو کي”.
”دا له دې امله چی هغه دي اولنی ځای وو. ښه نو له هغې سره دي چیري ولیدل؟ په کوا[3]کي؟ چیري ولاړاست؟ څه ډول احساس دي کاوه؟ ټوله راته ووایه، ټوله شپه ویښ واست؟”
”هو”.
”دا خو هیڅ نه دي. اوس موږ ترهغوی ښکلي (نجوني) لرو. له دې وړاندي جبهې ته نه وي راغلي.”
”ډیراعلی.”
“ستا باور نه کیږي؟ همدا نن غرمه به ولاړشو، ته به يې په خپلو سترګو ووینې. ښار له ښکلو بریتانوي نجونو ډک دی. اوس له میس بارکلي سره په اړیکه کي یم. وه ملاقات ته به يې ورځو. کیدای شي له هغې سره واده وکړم.”
”لمړی باید ولامبم او بیا ریپورټ ورکړم. تاسي لکه چي ټول بېکاره یاست؟”
”له کومه چي تاسي تللي یاست هیڅ کار نه لرو. پرته له یخه، ژړي، د پښو او لاسو له چاودو، ګونورهیا، قصدي زخمونو، سینه بغل، سخت او نرم چانکریس. لنډه دا چي هره ورځ یو نفر د لویو ګارو د ټوټو په وسیله زخمي کیږي. هغه چي په ریښتیا زخمیان وي، د هغو شمېر ډیر کم دی. راروانه اونۍ جګړه بیا پیلیږي. اوازې خو همداسي دي. ستا په نظر ښه به نه وي چي له میس بارکلي سره واده وکړم ــــ یعني د جګړې له پایته رسیدو وروسته؟”
ورته وه مي ویل ”بیخي ښه کوې”. له دې ویلو سره مي تالۍ له اوبو څخه ډکه کړل.
رینالډي ”ماښام به ټوله کیسه راته وکړې. زه اوس بیدېږم، چي بیا د میس بارکلي سره د ملاقات په وخت کي بیداره او پر حال یم.” کالي مي وکښل او په تالۍ کي په یخو اوبو ولمبېدم. په اټوال مي د ځان وچولو پرمهال د کوټې وه شاوخوا او رینالډي ته، چي سترګې يې پټي وې؛ وکتل. ښکلی ښکاریده، زما همزولی او د امالفي اوسیدونکی وو. له خپلي دندې نه، چي جراحي وه، خوښ وو. ښه ملګری وو. ما لا ده ته کتل، چي سترګې يې پرانیستې.
زه يې مخاطب کړم ”پیسې میسې لرې؟”
“هو”.
“پنځوس لیرې خو په پور راکړه.”
لاسونه مي وچ کړل او له کورتۍ څخه مي، چي په چنګګ ځړیدل بټوه راوایسته. رینالډي پیسې واخیستې، بیله دي چي له ځایه راولاړ شي په جیب کي يې واچولې او وې خندل.”زه باید ځان وه میس بارکلي ته شتمن ښکاره کړم. ته زما ملګری او زما اقتصادي ملاتړی يې.” ورته وه مي ویل “ځه ورک شه.”
هماغه شپه په خوړنځای کي له پادري سره یو ځای کښېناستم. کله، چي خبر شو زه ابروزي ته نه یم تللی خواشینی شو. ده خپل کور ته یو خط لیږلی وو. په هغه کي یې لیکلي ول، چي زه ورځم، ځکه نو هغوی زما لپاره تیاری هم نیولی وو. زه هم د ده په څېر پریشانه شوم. په دې، چي ولي نه ولاړم. ما ریښتیا هم غوښتل چي ولاړ شم. ده ته مي قناعت ورکړ چي څنګه مي له یوه کار څخه فکر او توجه د یوه بل کار په لور واوښتل. په اخره کي دی هم قانع او پوه شو چي ما ریښتیا هم غوښتل ابروزي ته ولاړ شم. هرڅه بیرته د پخوا په شان عادي شول. ما نن بیا ډیر څښل وکړل له دې وروسته مي قهوه له هغه وروسته می بیا سټریګا[4] وڅیښل. نشه يي کړم. پادري ته مي وویل چي څه ډول هغه کارونه چي موږ يي د کولو نیت کړی وې هغه نه کیږي او بیا هیڅکله د هغه کار د کولو موقع نه پیدا کیږي.
موږ په خپل مینځ کي ښه تود بانډار اچولی وو، خو څنګلوري ملګري مو یو له بل سره په جنجال وه. ما ابروزي ته د تګ عزم کړی وو، خو نه ولاړم. زه وه داسي ښار یا سیمې ته، چي سړکونه يې یخی او داسي شوي وې لکه وسپنه، چي هوا يې یخه خو صافه او تازه، واوره يې وچه او داسي وي لکه ګرد اوغبار، چي پر واوره باندي يي د سویانو پلونه وي، په هغه ځای کي چيري چي بزګران خپلي خولۍ ستا لپاره له سره ایسته کړي او دا لفظ ووايي “مشره” او ګڼ ښکار ځایونه وي، نه ولاړم. البته داسي ځای ته ولاړم، چیري چي د کافې شاپ دودونه ول، په شپه کي به خونه څرخیدل او د برقرار ساتلو لپاره اړ وې چي دیوال ته دې پاملرنه وي. په شپه کي د کټ له پاسه نشه پروت. انسان فکر کوي چي هر څه همدا دي. او کله چي به راپاڅیدې نو یو ډول عجب او غریب احساس به وو. هغه دا چي ستا سره څوک درسره وه. په تیاره کي به له یوې غیر حقیقي نړۍ چي په یوه عجبه احساس سره به دي يي د بیا لاسته راوړلو هڅه کول ورک شوې. او یقیني وه چي همدا ټوله، ټوله همدا وه او بیا له ځانه بیځانه. بیا ناڅاپه سړی پوه شي او ځان په خوب واچوي، بیا پاڅیږي او سهار شوی وي اوهر څه تیر شوي وي. بیا هرڅه تېز، سخت او څرګند وي، خو ځیني وختونه يي د بیي پر سراختلاف وي.
ځیني وختونه تر اوسه هر څه عادي وي. ښکلې ناشته او خوندوره غرمنۍ وي. ځیني وختونه ټولي خوښۍ او خوشالۍ له منځه ولاړي شي او غواړې له تنګ ماحول او چاپېریال څخه ازادي فضا ته ولاړ شې؛ خو هر ځلي ورځ ختمه شي او یوه بله شپه پیل شي. هڅه مي وکړه، د شپې په اړه یو څه درته ووایم، همدا ډول د شپې او ورځې توپیر بیان کړم، دا چي شپه څومره ښه ده، خو دا چي ورځ صافه او یخه وي، خو ومي نه شوای ویلای. ځکه د ویلو توان راپکښې نه وو. خو که تاسي ورسره مخ شوی بیا خپله پوهیږئ. پادري ورسره مخ شوی نه وو. خو پوهیده چي ما ریښتیا هم غوښتل ابروزي ته ولاړ شم، خو و مي نه شوای کړای چي هلته ولاړ شم. البته زموږ ملګرتیا اوس هم برحاله وه، په عین حال کي زموږ دواړو طبیعت تقریباً یو ډول وو، خو له یوه توپیر سره، هغه دا چي هغه په هغو شیانو پوهېده، چي زه نه په پوهېدم، خو کله چي زه پرې پوه شوم بیرته به رانه هېر شول. که څه هم وروسته مي زده کړل، خو بیا هم نه په پوهېدم. موږ تراوسه په خوړنځای کي وو، ټول ماړه شوي ول او اوس يې یو له بل سره بانډار کاوه. موږ خپل مجلس پایته ورساوه تورن نارې کړل ”پادري خفه دی. پادري د نجونو د نه شتون له امله خفه دی.”
پادري د ده په جواب کي وویل ”زه خوشاله یم.”
تورن ”پادري خفه دی. پادري په دې خوشاله دی، چي اتریشیان جګړه وګټي.” ناستو خلکو ټول د ده خبرو ته متوجه ول. پادري سر ته تکان ورکړ او وې ویل ”نه.”
“پادري وايي لمړی حمله باید موږ ونه کړو، همداسي نه ده؟”
“نه. زما په اند که چیري پر موږ حمله وشي، باید حمله پرې وشي.”
“باید حمله وکړو، که حمله وشي!”
پادري سر وښوراوه.
جګړن ”دی یوازي پریږده. په ده نه ده جوړه.”
تورن ”په هر صورت، دی نه څه کولای شي او نه یې څه په وسه دي.”
ټوله له مېزو راپاڅیدو.
څلورم فصل
په څنګلوري باغ کي د توپ درنو ډزو سهار وختي له خوبه راويښ کړم. د لمر وړانګې له کړکۍ نه دننه کوټې ته راتلې. له کټه راولاړ شوم، د کړکۍ خوا ته ورغلم او دباندي مي وکتل. کوڅه نمجنه ښکارېده او پر ګلانو باندي شبنم له ورایه معلومېده. توپچي دوه ځلي ډزې وکړې له هر ځل ډز سره به ګرد او غبار د اسمان لور ته پورته کېده، کړکۍ به يي ولړزول او زما د مخ لمن به پورته ولاړه. توپونه نه ښکاریدل، خو ډزې يې زموږ له پاسه تېرېدې. د دې توپو شته والي یو ډول سرخوږی راته جوړ کړی وو، خو خوشاله په دې وو، چي تر دې غټ توپونه نه ول. ما لا باغ ته کتل، چي پر سړک د رواني لارۍ ږغ مي واورېد. کالي مي واغوستل لاندي ولاړم، په اشپزخانه کي مي یو څه قهوه وڅيښل او له هغه وروسته ګاراج ته ولاړم.
تر یوه غټ سایوان لاندي لس غټ، پیت پزې او خړرنګه امبولانسونه لیک قطار ولاړ ول. بهر مستریان د یوه امبولانس په ترمیم مصروف ول. درې نور امبولانسونه لوړ د غره په روغتون کي ولاړ ول.
له یوه مستري څخه مي وپوښتل ”پر دغي توپخانې له هغې خوا نه ډزي نه کیږي؟”
“نه. ښاغلی بریدمن. پر هماغه سیمه یوه غونډۍ راتاو شوې”
“حالات څنګه دي؟”
“بد نه دي. دغه موټر له کاره لویدلی، خو هغه نور سم دي” کار يي بس کړ او راته مسکی شو.” تاسي په رخصتي تللي واست؟”
“هو”
لاسونه يي په پتلانه پاک کړل بیا مسکی شو ”څنګه وه رخصتي ښه در باندي تیره شول؟” هغه؛ نور مستریان هم مسک شول.
ورته ومي ویل ”هو ښه وه. په دې موټر څه شوي؟”
“خراب دی، هر ځلي یوه خرابي ورپیښه شوي وي.”
”اوس څه په شوي؟”
”نوي رینګان غواړي”.
دوی مي خپل کار ته پرېښوول. هغه موټر چي ماشین يي خلاص شوی وو او پرزي يي پر میز پرتې وې، نس يې ګوګ ښکاریده. تر سایوان لاندي ټول موټرونه مي تر نظر تېر کړل، ځیني پاک ول او ځیني تازه پریولل شوي ول، خو ځیني یي تر اوسه لا دوړن او خیرن ول. وه ټيرو ته مي يي په دقت وکتل چي پرې او څيري شوي خو به نه وي. هرڅه سم ښکاریدل. زما موجودیت او نه موجودیت کومه توپیر نه و رامنځته کړی. له ځان سره مي فکر کاوه، چي د امبولانسونو ساتل، د اړتیاوو او کمبوداتو پوره کول، وه روغتونو ته د زخمیانو وړل او بیا هلته ځاي پر ځاي کول، د غرو څخه وه رغتونو ته د جسدونو راوړل او بیا د هغوی نومونه لیکل او ثبتول دا ټوله زما دنده او مسولیت دی، خو وروسته پوه شوم که زه یم که نه یم دا کارونه کیږي.
ما د مستریانو له ډلګۍ مشره پوښتنه وکړه” د ماشینانو د پرزو په موندلو کي خو به له ستونزوسره نه یاست مخ شوي؟”
”نه، ښاغلی بریدمنه.”
” پټرول پمپ چیري دی؟”
“په هماغه پخواني ځای کي دی”.
ما ورته وویل ”تشکر”. له دوی نه تېر او بیرته کور ته ستون شوم. د ډوډۍ پر مېز باندي مي یوه پیاله قهوه وڅيښل. قهوه خامه، خړرنګه او په ګاټه شیدو خوږه شوې وه. بهر ښکلی پسرلنی سهار وو. په هوا کي مي یو ډول وچواله احساساوه، چي په راتلونکو ساعتونو کي يې د هوا د ګرموالي خبرداری راکاوه. په هماغه ورځ د غره وه پوستو ته ولاړم او بیا ماپښین مهال ښار ته ستون شوم.
داسي ښکاریدل، زما په نه شتون کي هرڅه پر خپل ټاکلي وخت و زمان تر سره شوي وو. تر غوږو مي د جګړې د پیلیدا اوازې راورسیدې. په کومه فرقه کي چي ما کار کاوه، ټاکل شوې وه، هغه به د سیند په هاغاړه کي پر یوه هدف باندي حمله کوي. جګړن ما ته دنده راوسپارل، چي پوستې د حملې لپاره اماده باش کړم. پلان داسي وو، چي حمله به د سیند له کم برې نقطې څخه پیلیږي او له سیند څخه تر پورېوتو وروسته به پوځیان د تپو لور ته پرمختګ ته دوام ورکوي. د امبولانسو تمځای باید د شونتیا تر بریده وه سیند ته نژدې او یوه خوندي ځای کي وای. د پوستو د موقعیت ټاکل د پلي ځواکونو له خوا کېده، خو پلي کول او عملي کول يې زموږ دنده وه. دې کار موږ ته یو ډول د غیر حقیقي نظامیتوب احساس راکاوه.
کور ته چي راغلم، په دوړو او ګرد کي پټ وم. پاس کوټې ته د لمبېدو لپاره وختم. رینالډي په کټ کي ناست وو او د (هوګو انګلیسي ژبې ګرامر) یې لوسته. ځان يې ښه تیار کړی وو او خورا ساټ و باټ ناست وو. تور بوټونه په پښو او سريې هم ښه غوړ کړی وو.
زما له لیدو سره يې وویل ”وا وا! له ما سره به د مس بارکلي وه لیدو ته ولاړ شې”.
”نه، زه نه شم تلای”.
”داسي نه شي کیدای. ته به له ما سره خامخا ځې، چي زما یو څه ستاره پرې وغورځي.”
“سمه ده. خو زه به ځان پاک کړم او ته راته منتظر شه”.
“پریږده يې، همداسي ښه يې راځه چي ځو له خیره”.
ځان مي پاک کړ، وریښتان مي ږمنځ کړل او روان شوو.
رینالډي “شیبه صبر وکړه. یو شی می به وڅيښو”. غوټه يې خلاصه کړه او یو بوتل يې ترې راوایست.
ورته ومي ویل ”زه سټریګا نه څيښم.”
“سټریګا نه، ګراپا[5]”.
“ډیر ښه”.
دوه ګیلاسه يې ډک کړل، یو له بله مو وجنګول او پرسر مو پورته کړل. ګراپا ریښتیا هم ښه خوند کاوه.
“نور څيښې؟”
“ته خو يي ورواچوه”. دوهم ګیلاس مو هم ترستوني کړ. رینالډي بوتل څنګته کړ، راپاڅېدو او د زینو له لارې لاندي ولاړو. په لار کي مو ګرمې وشول، خو لمر نور په کښته کیدو وو او ډير ښه خوند يې کاوه. د بریتانویانو روغتون په یوه لویه کلا کي وو، چي تر جګړې وړاندي جرمنیانو جوړه کړې وه. مس بارکلي له یوې بلي نرسې سره په بڼ کي ناسته وه. د ونو له دې خوا مو د دوی سپینې جامې ولیدې او په لور يې ور رهي شوو. رینالډي سلام ورواچاوه. ما هم سلام ورواچاوه، خو ورو.
مس بارکلي وویل “ستړي مه شئ. تاسي ایټالوی نه یاست، که څنګه؟”
“اوه، نه”. رینالډي له یوې بلي نرسې سره په خبرو بوخت وو. کله کله به يې خندا زموږ تر غوږو هم رارسیدل.
“جالبه! تاسي ایټالوي پوځ ته څنګه مخه وکړل؟”
“که ریښتیا شي، زه پوځي نه یم، یوازي د امبولانس موټروان یم”.
“بیا هم جالبه ده. څه لامل وو چي دا دنده مو پیل کړه؟”
“نه پوهېږم. شوني نه ده چي د هرڅه د کولو لپاره دي یو لامل وي”.
“ریښتیا وايې؟ ما تر اوسه پوري همداسي فکر کاوه”.
“ډیر ښه”.
“خوښه دي، نه ده، چي پر یوه بله موضوع مجلس وکړو”.
ما ورته وویل “ستاسي سره موافق یم”.
“دا خو ښه دی. که څنګه؟”
دې ته مي وویل “دا لرګی څه په کوې؟” میس بارکلي په ونه ډېره جګه وه. له جامو څخه يې ښکاریدل چي نرسه ده. ژړ رنګه وریښتان، غنم رنګه څېره او خړي سترګې يې وې. ښکلې راته وایسېده. په لاس کي يې یو وړوکی لرګی چي په چرم کي پیچلی وو، نیولی وو.
“دا د یوه ځوان د لاس نښه ده. تېر کال په جګړه کي ووژل شو”.
“په اورېدو يې خواشینی شوم”.
“ښه ځوان وو. موږ نیت کړی وو، چي یو له بل سره به واده کوو. خو د (سوم) په جګړه کي يې له دې نړۍ سره مخه ښه وکړه”.
“افسوس!”
“تاسي (سوم) ته تللي یاست؟”
“نه”.
دې وویل “ د هغه ځای په اړه مي اورېدلي. که ریښتیا درته ووایم د هغه ځای په څېر جګړې دلته نشته. هغوی ما ته دغه کوچنی لرګی راولیږه، مور يې ما ته راولیږه. پوځ د ده سامان د دوی کورنۍ ته راولیږه، همدا لرګی هم پکښې وو”.
“د کوژدنې مو ډیر وخت کېده؟”
“اته کاله. زه او هغه یوځای رالوی شوي وو”.
“نو واده مو ولي ونه کړ؟”
مس بارکلي “په(ولي) يې زه هم نه یم خبره. ګناه زما وه، د ده لپاره ما همدومره کولای شوای. فکر مي کاوه، چي زه به د ده لپاره یوه ښه جوړه نه یم”.
“پوه شوم”.
“تراوسه دي له یو چا سره مینه کړې؟”
ما ورته وویل “نه”.
پر یوه اوږده چوکۍ باندي کښېناستو او ورته وه مي کتل.
“وریښتان دي ښکلي دي”.
“خوښ دې شول؟”
“ډیر زیات.”
“د هغه له مرګ وروسته مي يې د غچي کولو هوډ وکړ”.
“نه”.
“ما غوښتل د هغه لپاره یوڅه وکړم، خو زما سر نه خلاصېده. ده له ما پرته بل څه نه درلودل، خو که چیري زه هغه وخت په هوښ کي وای؛ نو ما به له ده ځان نه وای سپمولای. خو زه اوس په هوښ کي شوم. دی جګړې ته تلی، خو زما سد کار نه کاوه”.
ما څه ونه ویل.
“زما په هیڅ شي باندي سر نه خلاصېده. فکر مي کاوه که موږ واده وکړو، کېدای شي د ده لپاره په خیر تمام نه شي، وروسته دی ووژل شو او هر څه ختم شول”.
“زه څه نه شم ویلای”.
“ولي نه. همدا زموږ د مینې پای وو”.
رینالډي ته مو، چي له نرسې سره په خبرو بوخت وو، وکتل.
“د دې اغلې نوم څه دی؟”
مس کاترین بارکلي “فرګوسن، هیلن فرګوسن. ستاسي ملګری ډاکټر دی؟”
“هو. تکړه سړی دی”.
“ډېر ښه. په دې وختو کي په جبهه کي تکړه ډاکټران ډېر لږ پیدا کیږي. موږ د جګړې لمړۍ کرښې ته ډیر نژدې یو، همداسي نه ده؟”
“هو. ریښتیا هم ډېر نژدې یو”.
بارکلي “ډیره جالبه، خو ښکلې جبهه ده. دوی خو د حملې هوډ کړی، که څنګه؟”
“بلي. د جګړې د بیا پیلېدو شونتیا شته”.
“نو بوختیاوې به بیا ډېري شي. اوس خو ټوله ورځ مچان جنګوو”.
“ډیر وخت به مو کیږي، چي د نرسې په حیث دنده ترسره کوئ؟”
”د نولس سوه پنځلسم میلادي کال راهیسي. ما او زما نامزاد دواړو یو ځای دا دنده پیل کړه. تر اوسه مي یاد دي، یوه ورځ مي یو ناکاره فکر ذهن ته راغلی، په خیال کي مي داسی تصور کړل، چي یو ورځ به په توره ژوبل زموږ روغتون ته راشي، سر به يې په سپین بنداژ کي تړلی وي او یا هم په اوږه کي به ویشتل شوی وي. په هر صورت یوه ښکلې منظره به وي.”
ما ورته وویل “جبهه خو ښکلې ده”.
“هو. خلک د جګړې له آره ناخبره دي، البته که پرې پوه شي؛ جګړه خود به خوده پای مومي. په هرصورت، هغه په توره زخمي نه شو، بلکي په بم ټوټې ټوټې شو.”
همداسي غلی پاته شوم.
“ستاسي په اند دا جګړه به تل تر تله وي؟”
“نه”.
“نو بیا څنګه ختمېدای شي؟”
“یو ځاي به يې مخه ډب شي”.
“موږ به یي مخه ونیسو. همدا په فرانسه کي به يې مخه ډب کړو، څو بیا د سوم د جګړې په څېر له یوې بلي ترخې تجربې سره مخ نه شو”.
ما ورته وویل “فکر نه کوم چي دلته دي يې مخه ډب شي”.
“ته فکر کوې، چي دا کار شونی نه دی؟”
“نه. دوی تیر دوبی ښه کارکردګي له ځانه ښکاره کړل”.
بارکلي “کیدای شي مخه يې ډب شي. هر یو کولای شي جګړه بنده کړي”.
“جرمنیان هم”.
“نه، فکر نه کوم”.
د رینالډي او مس فرګوسن وه لور ته ورغلو.
رینالډي په انګلیسي کي له مس فرګوسن څخه وپوښتل “ایټالیه دي خوښه ده؟”.
“بېحده”.
رینالډي سر وښوراوه او وې ویل ”زه نه پوهېدل”.
ما ورته وژباړل“Abbastanza bene”. سر يې وښوراوه.
“دا ښه نه ده. ستا انګلیستان خوښ دی؟”
“ډیر نه؛ زه په خټه سکاټلنډۍ یم، پوه شوې؟”
رینالډي سترګه راته ووهل.
ما په ایټالوي کي ورته وویل “دا سکاټلنډی ده. له همدې امله د سکاټلنډ سره تر انګلیستان زیاته مینه لري”.
“خو سکاټلنډ او انګلیستان یو دي”.
همدا خبره مي وه فرګوسن ته وژباړل.
میس فرګوسن“pan encore”
“ریښتیا؟”
“هیڅکله نه. زموږ له انګریزانو څخه ښه نه راځي”.
“له انګریزانو مو ښه نه راځي؟ نو تاسي به له مس بارکلي څخه هم نفرت کوی؟”
“اوه، هغه بېله ده. تاسي باید هرڅه دومره دقیق ونه نیسئ”.
ګړی وروسته مو یو له بل سره مخه ښه وکړه او سره بېل شوو. په لار کي رینالډي راته وویل ”ما ته د لمر په څېر روښانه او څرګنده شول، چي د مس بارکلي ته تر ما خوښ شوې، خو هغه کوچنی سکاټلنډۍ يې بیا ډیره ښه ده”.
ما ورته وویل ”ډیر. ستا خوښه ده؟” زه مس بارکلي ته ډیر دقیق متوجه نه وم.
رینالډي ”نه”.
پنځم فصل
سبا غرمه بیا د مس کاترین بارکلي ملاقات ته ولاړم. په باغ کي نه وه؛ د امبولانسونو د تګ راتګ پر لار وه کلا ته ورننوتم. دننه د دوی له مشرې سره مخ شوم. د هغې له خولې خبر شوم، چي هغه اوس مصروفه ده. مشرې يې زه مخاطب کړم ”خامخا د جنګ حالات دي، تاسي هم پوهیږئ”.
ما ورته وویل هو پوهیږم.
دې پوښتنه وکړل “ته امریکايې الاصله ایټالوی پوځي يې؟”
“هو. آغلي”.
“ایټالوي پوځ ته ولي راغلاست؟ موږ ته به راغلی وای”.
“نه پوهېږم، چې دې پوځ ته څنګه او ولي راغلم؟ اوس ستاسي سره کار نه شم کولای؟”
“په معذورت سره اوس نه. دلته په ایټالوي پوځ کي څنګه داخل شوی؟”
“اوله خبره دا چي زه دلته په ایټالیه کي وم او بله دا چي ایټالوي مي هم بده نه وه”.
“اوه، زه يې هم زده کوم. ښکلې ژبه ده”.
“یو چا ویلي چي په دوو اونیو کي زده کیږي”.
“اوه، زه به يې په دوو اونیو کي زده نه کړای شم. اوس يې نو څو میاشتې کیږي، چي زه يې په زده کړه بوخته یم. که دي له میس بارکلي سره لیدل نو بیا د اوو بجو وروسته راشه. له هغه وروسته فارغه وي، او پام دي وي چي ډیر ایټالویان له ځان سره مه راوله.”
“ان د ښکلې ایټالوي ژبې په خاطر هم نه؟”
“نه، آن د ښکلي یونیفورم په خاطر هم”.
ما ورته وویل“تر بیا د خدای په امان”.
“A rivederci,Tenente”
“A rivederla” سلامي مي ورته وکړل او ځني ولاړم. وه بهرنیانو ته د ایټالویانو په څېر سلامي کول له تکلیفه خالي نه وه. داسي ښکاریدل چي ایټالویانو دغه ډول سلامي د صادرولو لپاره نه وه رامنځته کړې.
ورځ ډیره ګرمه وه. پر پله باندي تر سیند پورېوتم او د پلاوا تر سنګره پوري ولاړم. اټکل کېده چي عملیات به له همدې ځایه پیلیږي. تېر کال له دې سیند څخه پورېوتل ناشوني وه، ځکه له لوړي څخه بیا تر کښته پوري یوازي یو پل وو. هغه هم د مشین ګڼو تر سختو ډزو لاندي وو. همدا یکې یو پل هم کم سوره وو. زیات سوقیات پرې نه شوای کیدای. اتریشیانو کولای شوای دغه ځای د ایټالویانو لپاره سور تنور وګرځوي. خو ایټالویانو خپل پوځیان ورباندي تېرکړل او د سیند په هاغاړه کي تر یو میله پوري، چي د اتریشیانو په ولکه کي وه، ولاړل او سیمه يې په خپل واک کي راوستل. د دې سیمې د ستراژیک موقعیت له امله اتریشیانو نه غوښتل دا سیمه ایټالویان ونیسي. فکر کوم چي دا یو دوه اړخیز زغم وو، ځکه لږ وړاندي اتریشي پوځیان ګوته په ماشه په سنګر کي ناست ول او د غونډیو په لمن کي له ایټالوي کرښې څو متره لیري اتریشۍ توپخانې سنګر نیولی وو. همدلته نژدې یو ښارګوټی هم وو، خو همالته له کنډوالو پرته بل څه نه ول. د اورګاډي یو زوړ تمځای، مات او له کاره لویدلی پل، چي د هغه جوړولو شونتیا هم نه وه، ځکه په هواره سیمه کي وو.
تر سینده پر کم سوره سړک باندي ولاړم، همدلته مي موټر تر غونډۍ لاندي په ساحوي روغتون کي ودراوه. د سیند دا غاړه او هاغاړه له لرګو څخه د جوړ شوي پله په وسیله نښلېدل او غره د دښمن له ډزو څخه ساته. پرې پورېوتم، د پوځیانو مورچلې او د ښار وران شوی مرکز مي له نظره تېر کړل. پوځیان ټول په خزو کي ناست ول. راکټونه، توغولو ته تیار ول. البته دوی هغه وخت توغول کېدل، چي یا به توپچي قواو ته اړتیا شول یا به هم مخابرې کار پرېښود. خاموشه، ګرمه او چټله ورځ وه. د اتریشیانو کرښې ته مي وکتل، خو څوک مي ونه لید. همالته په خزه کي له یوه ملګري سره چي په رتبه تورن وو مخ شوم، له هغه سره مي یو ګیلاس چای وکړ او بیرته د پله پر راروان شوم.
یو نوی او پراخ سړک چي کار يې مخ پر بشپړیدو وو، د غره په مینځ کي د مارپیچ په شکل تر پله پوري غځيدلی وو. عملیات د همدې سړک له جوړېدو سره پیلېدل. سړک د ځنګله له سختو کږلیچو وروسته لاندي راکوزېده. پلان داسي وو، چي هرڅه به د نوي سړک له لاري لوړ راوړل کیږي. خالي موټرونه، ګاډیانې، ډک امبولانسونه او نور انتقالات به د هماغه زاړه او تنګ سړک له لارې کیږي. بیړنی روغتیايي مرکز د سیند ورهاخوا تر غونډۍ لاندي د اتریشیانو په اړخ کي وو او تذکیره والاو ژوبل کسان تر پله پورې ایستل. دا پلان د جګړې له پیلیدا سره عملي کیده. زما د اندازې له مخي نوی سړک تر هغه ځایه چي سړک تنګېده یعني نژدې تر یوه میله پوري ښه سم د اتریشۍ توپخانې تر برید لاندي وو. دغه سیمه له خطره خالي نه وه. خو ما یو داسي ځای پیدا کړ، چي که امبولانسونه له دې خطرناکې سیمې تېر شي بیا يې کولای شوای، چي همالته پناه واخلي او د ژوبلو کسانو تر رارسېدو پوري تم شي. پر نوي سړک تګ ښه خوند کاوه، خو هغه لا تراوسه تکمیل شوی نه وو. پراخ او په ښه کیفیت جوړ شوی معلومېده او د غره د لمني کږلېچونه يې چي له ځنګله څخه ښکارېدل، ډير په زړه پوري ایسېدل. بیرته پر هماغه کم سوره سړک رهي شوم.
له موټر سره دوه پوځیان ولاړ ول. د توپ توغندۍ دلته نښتې وه، موږ لا همالته ولاړ وو، چې درې نوري راغلي. ۷۷ډوله توغندۍ وې، له ړندونکو رڼاوو، سخت باد، پښهاري او خړو لوګيو سره ملې د سړک پر هاغه بله څنډه ولګیدې. پوځیانو د تګ د نښې په توګه لاسونه وښورول. په لار کي توغندۍ ځیني کندې جوړي کړي وي. هڅه مي کول چي موټر ترې بچ کړم. له کندو خو مي ځان خلاص کړ، خو د توغندۍ د تېزو باروتو او سوځلې خاورې د بوی څخه خلاص نه شوم. بیرته په ګوریزیا کي وه خپلي کلا ته راستون شوم او لکه څنګه، چي مي مخکي یادونه وکړل د میس بارکلي ملاقات ته، چي پر دنده وه ولاړم.
په بېړه مي ماښامنۍ وخوړل او کلا ته چي د انګرېزانو روغتون پکښې وو، ولاړم. په ريښتیا هم ډير پراخ او ښکلی روغتون وو. ښکلې او زړه راښکونکي ونې پکښې شنې وې. مس فرګوسن هم له هغې سره وه. زما په لیدو خوشاله شوې. شیبه وروسته فرګوسن د بخښني په غوښتلو سره ولاړل.
فرګوسن ی“تاسي دواړه به یوازي پریږدم. فکر کوم له ما پرته به ښه یاست.”
میس بارکلي هغې ته وویل “هیلن، ته کښېنه”.
“زه به ولاړه شم، یو څو لیکونه باید ولیکم”.
ما ورته وویل “په مخه دي ښه”.
“ښاغلی هنري، د خدای په امان”.
“داسي څه مه لیکه چي سانسورچیان په تکلیف کړي”.
“ته يې غم مه کوه. زه به یوازي زموږ د ښکلي هستوګنځای په اړه لیک ولیکم. او بل هم د ایټالویانو د زړورتیا په اړه”.
“که دي همداسي وکړل، نو بیا خو خامخا مډال درکوي”.
“ډیر ښه خوند به وکړي. کاترین ښه شپه”.
کاترین “زه هم څو شیبې وروسته درځم”.
فرګوسن په تیاره کي غیبه شول.
کاترین ته مي وویل “ښه نجلۍ ده”.
“اوه، هو ریشتیا ډیر با اخلاقه ده. نرسه ده”.
“ته نرسه نه يې؟”
“اوه، نه. موږ ته رضاکاره ویل کیږي. شپه او ورځ کار کوو. خو زموږ وړتیا ته څوک ارزښت نه ورکوي”.
“ولي؟”
“کله چي کوم کار نه وي نو پر موږ باور نه کوي. کله چي بیا کار پیداشي نو بیا راپسي ګرځي”.
“نو ستاسي او د نرسانو تر منځ توپیر په څه کي دی؟”
“نرس د ډاکټر په څېر دی. او دې درجې ته رسېدل ډیر وخت غواړي. البته رضاکاري یوه لنډه طریقه ده”.
“پوه شوم”.
کاترین بارکلي “ایټالویان وه جبهې ته د ښځو د نژدېوالې مخالف دي. خو له موږ سره يې کړه وړه بل ډول دي. موږ بهر ډیر نه وځو”.
“ما ته د دننه راتلو اجازه شته؟”
“اوه، هو. موږ خو ترک دنیا نه یو”.
ما ورته وویل “دا د جګړې مګړې بحث به پرېږدو”.
“ډیره ستونزمنه ده. د پرېښولو هیڅ ځای ځایګی يې نشته”.
“په هر صورت دا موضوع به څنګته کړو”.
“خوښه مي ده”.
په تیاره کي مو یو بل ته وکتل. تر نظر مي ډيره ښکلې ښکاره شول او لاس مي يې ونیو. لاس يې په لاس کي ونیول شو د لاس پرې راچاپېره کولو هڅه وشول.
“نه”. لاسونه مي، چي چیري وه همالته پاته شول.
ما ورته وویل “ولي؟”
“نه”.
ما ورته وویل “ولي؟ لطفا” تاریکه وه. زه يې د ښکلېدو په نیت ورخم شوم، خو له ها خوا څخه یوه کلکه چپلاخه زما پر باړخو ونښتل. لاس يې زما پر سترګو او پزه باندي لګېدلی وو. له سترګو مي د اوښکو څاڅکي راوڅڅیدل.
کاترین “زه ډیره بخښنه غواړم”. په ځان کي مي یو شومه حس کړل.
“تاسي حق درلود”.
“زه ډیره بخښنه غواړم، یوې نرسې ته د سپکاوي احساس می وکړ. ما نه غوښتل چي تاسي ووهم. خوږ خو نه شوی؟”
په تیاره کي يې ما ته کتل. له غصې څخه ایشېدم. دا هر څه مي د شطرنج د لوبې په څېر مخي ته روان ول.
ما ورته وویل “تاسي برحقه واست. هیڅ خبره نه ده”.
“بیچاره”.
ما ورته وویل “تاسي ولیدل چي ژوند له ما سره څه ډول لوبې کوي؟ او ان ما خو په انګلیسي خبري هم نه دي کړي. او بل خوا تاسي ډير ښکلي یاست”.
“د زیاتو چټیاتو ویلو ته اړتیا نشته. بخښنه مي درڅخه وغوښتل. سوله به وکړو”.
ما ورته وویل “سمه ده، او د جګړې له نړۍ څخه به کوچ وکړو”.
وې خندل. دا لمړی ځل وو چي دا مي د خندا پر مهال ولیدل. وه څيرې ته يې متوجه شوم.
دې راته وویل “تاسي ډیر ښه یاست”.
“نه، نه یم”.
“هو. ته ډېر ښه يې. خوښه به شم که چیري تاسي ښکل شئ، په دې شرط که تاسي نه خفه کیږئ”.
سترګو ته مي يې وکتل، لاسونه مي پرې راچاپېره کړل او ښکل شول. په عین زمان کي وه جوختیدو او ښکلیدو هڅه وشول. د زړه ضربان حس کیدل. بیا يې ناڅاپه سر زما پر اوږه راپریوت او په ژړا يې پیل وکړ.
کاترین “اوه، ګرانه، تاسي به له ما سره همېش راسره یاست. که څنګه؟”
یو عجبه کشمکش وو. لاس مي يې له وریښتو څخه راوایست او پر اوږه مي وټکول. ژړل يې.
سر يې راپورته کړ “راسره به يې؟ موږ به ښه ژوند ولرو”.
شېبه وروسته یوځای د کلا د دراوزې وه لور ته روان شوو. دا ننوتل او زه د کور په لور روان شوم. کور ته له راستنیدو سره پاس په زینو کي وختم او کوټې ته ولاړم. رینالډي په کټ کي پروت وو. زما له ورننوتو سره يې راته وکتل.
“نو د میس بارکلي په موضوع کي پرمختګ شوی؟”
“ موږ د یو بل ملګري یو”.
“په دې ګرمې کي دي د یوه ښکلي سپي شکل کښلی”.
په مطلب يې پوه نه شوم.
“د څه شي شکل”.
یو څه شرح يې راکړل.
ورته ومي ویل “تا هم د یوه خوشکله سپي شکل کښلی”.
“بس يې ده. په څو شیبو کي به ښکنځل شروع شي”. ويې خندل.
“ښه شپه”.
“ښه شپه، کوتریه”.
په بالښت مي شمعه ګل کړل. او په تیاره کي د کټ په غیږ کي اوږد وغځیدم.
رینالډي شمعه راپورته کړل، ويې لګول او په مطالعه يې پیل وکړ.
شپږم فصل
دوې ورځې له هر څه څخه لیري په پوستو کي وم. کور ته چي راستون شوم ډېر ناوخته وو. له کاترین سره مي هم تر راتلونکي ماښام پوري ونه لیدل. د دې د لیدو لپاره کلا ته ورغلم، خو دا په بڼ کي نه وه. مجبور وم چي د هغې تر راتګ پوري په دفتر کي ورته منتظر شم. د دفتر په مینځ کي له ولاړو میلانو سره ګڼ شمېر د مرمر نیمه مجسمه يې تنې ولاړې وې. په دهلېز کي هم چي د دفتر دروازه ورخلاصیدل یو قطار مجسمې ولاړې وي. بیا نو برونزي کارونه څه دي. د دومره مرمرینو مجسمو له امله دفتر خاص د هدېرې په څير ښکارید. یوه ښکلې هدیره خاص لکه د پیسا. جنووا د بد شکله مجسمو د لیدو ځای وو. دغه کلا، چي اوس د روغتون کار ترې اخیستل کیده د یوه شتمن جرمني وه. کیدای شي دا مجسمې، دې جرمني په ډیره ګرانه بیه پیرودلي وي. نه پوهیدم چي چا به جوړي کړي وې او څومره خوشمړې به يې پرې اخیستي وي. هڅه مي وکړل چي وه يې پیژنم چي ټوله د یوې کورنی دي که پردي هم پکښې دې. خو ټولو يو ډول پخوانی څیرې درلودې. په اړه يې چا څه نه شوای ویلاي.
پر یوه چوکۍ باندي کښېناستم، خپله فولادي خولۍ مي له سره ایسته کړل او په لاس کي مي ونیول. موږ ته امر شوی وو، چي آن په ښار کي هم فولادي خولۍ پر سر کړو، خو په یوه داسي ښار کي، چي ملکیان له فولادي خولیو پرته ګرځېدل، ما ته يې پر سر کول ښه خوند نه راکاوه. کله چي د پوستو معاینه کولو ته تلم، یوه فولادي خولۍ او یو انګلیسی ضد ګاز ماسک مي له ځان سره واخیست. دغه انګرېزي ماسکونه اوس تازه راغلي ول. خوندور ماسکونه ول. زموږ په شمول ډاکټران او آن ساده روغتیايې کارکوونکي ټول اړ ول، چي یوه اتومات توپنچه له ځان سر وګرځوي. زه اوس پر چوکۍ ناست وم او د شا له خوا راجګېدل. که په یوه خطري سیمه کي له موږ سره توپنچه نه وای، د ګرفتارۍ شونتیا وه. رینالډي به د خپلې توپنچې خانچه له کاغذانو ډکه کړې وه. خو ما به له ځان سره اصلي توپنچه ګرځول، خو د تمرین څخه مخکي مي ځان د یو وسله وال غله په څېر احساساوه. زما توپنچه استرا۶۵.۷ ډوله یو کوچنی میل لرونکې وه. کله چي به مي هدف په ویشتی ډیره به غورځیدل، د هدف د لګیدو په اړه کومه پوښتنه نه وه. په همدي توپنچه به مي تمرین کاوه. تر هدف لاندي به مي نښه ونیول، او هڅه به مي کول چي پر خپله لنډ میله تو پنچه باندي کنټرول پیداکړم؛ له مسلسلو هڅو وروسته وتوانیدم، چي په شل قدمی کي یو هدف وولم. بیا هم د توپنچې له ځانه سره ګرځول راته شرم ښکاریده، البته څه وخت وروسته ورسره عادي شوم او توپنچه به مي له ځانه سره ګرځول، پر لار چي به روان وم پر ملا باندي به مي پورته کښته کیده. بیا يې هیڅ په فکر کي هم نه وم. خو کله چي به بیا له انګلیسي ژبو سره مخ شوم نو د یو ګمنام شرم احساس به مخي ته راته ودرید. په هماغه دفتر کي د کاترین په تمه ناست وم. زما شاته پر مېز باندي یو چوپړوال ناست وو، د ده د څېرې له ګونجو نه پوه شوم، چي زما په ناسته خوښ نه دی. خو ما په بي پروايې سره وه مرمرین فرش، پرتو مجسمو او پر دېوال باندي وه ځوړند تصویرو ته کتل او د مس بارکلي په تمه ناست وم. پر دېوال رسم شوي رسامیانې بدي نه وي. خو دغه رسامیانې، چي پر پاڼو وي او وپاشل شي بیا نو ښه خوند کوي.
کاترین بارکلي مي ولیدل چي لاندي وه هال ته راروانه وه. ولاړ شوم. د راتګ په وخت کي جګه نه ښکاریدل خو ښکلې ښکارېدل.
“ښاغلی هنري ستړي مشئ”.
ما ورته وویل “تاسي څنګه یاست؟” خادم زموږ خبرو ته غوږونه څرک کړي ول.
“همدلته کښېنو، که بڼ ته وزو؟”
“بڼ ته به ولاړ شو، هلته هوا ښه یخه ده”.
بڼ ته رهي شوو. خادم اوس هم موږ ته رډ رډ کتل. کله چي وه کریړ شوي لارې ته ورسیدو کاترین راته وویل ”تاسي چېري واست؟”
“په پوسته کي وم”.
“یو لیک دي نه شوای رالیږلای؟”
